Choroby włosów i owłosionej skóry głowy często są powiązane z innymi uciążliwymi konsekwencjami takimi jak świąd, pieczenie, a także skutkują pogorszeniem samopoczucia i współistniejącym wstydem osoby borykającej się z chorobami skóry głowy. W związku z dynamicznym postępem medycyny możliwa jest szybka i skuteczna kuracja problemów związanych ze skórą głowy.
Włos jako papierek lakmusowy organizmu
Stan włosów odzwierciedla naszą kondycję zdrowotną, dostarczając informacji o zaburzeniach hormonalnych, jakości odżywienia, przyjmowanych lekach i ich wpływie na nasz organizm. Włosy wyrastające z mieszków włosowych połączone są z układem krwionośnym, zatem to co zawiera nasza krew jest uwidaczniane poprzez wzrost włosów. W celu identyfikacji chorób owłosionej głowy, ale także rozpoznania zaburzeń mających miejsce w naszym ciele, w ostatnich czasach przeprowadza się analizę pierwiastkową włosa polegającą na oznaczaniu stężeń makro- i mikroelementów i mogących pojawić się toksyn.
Cykl wzrostu włosa
Wzrost włosa opiera się na trzech fazach przebiegających odpowiednio po sobie.
- anagen – okres wzrostu włosa, może trwać nawet kilka lat. Na głowie nowy włos wzrasta zazwyczaj w ciągu czterech lat;
- katagen – okres przejściowy. Stopniowy zanik opuszki i obumieranie włosa. Następnie ma miejsce rogowacenie komórek, tworzy się zrogowaciała „kolba” włosa, rosnąca do góry. Mieszek włosowy ulega trzykrotnemu skróceniu. Okres ten trwa 1-2 tygodnie;
- telogen – okres spoczynkowy, trwający kilka miesięcy. W tym czasie stary włos wypada wypchnięty przez nowy.
Najczęstsze choroby skóry głowy
Zmiany skórne na głowie możemy podzielić na kategorie:
Choroby infekcyjne oraz choroby zapalne skóry owłosionej głowy
W ich wkład chodzą choroby pasożytnicze owłosionej skóry głowy: grzybica, łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca i autoimmunologiczne choroby pęcherzowe.
W przypadku łojotokowego zapalenia skóry do specyficznego objawu należą koliste ogniska rumieniowe, pokryte żółtymi strupami. Zmiany skórne na głowie z nasilonym złuszczaniem naskórka i wysiękami. Na chorobowo zmienionej skórze głowy zauważamy nadżerki, strupy oraz przeczosy. Z kolei łuszczyca charakteryzuje się zwiększoną suchością i łuszczeniem skóry skalpu, łuskowatymi plamami oraz czerwono-brązowymi grudkami. Pojawia się tutaj nierzadko stan zapalny z wysiękiem.
W niezapalnej grzybicy, włosy są krótkie i połamane, a skóra ma tendencję do złuszczania się. Możemy zaobserwować charakterystyczny dla grzybiczych chorób rumień. W zapalnej grzybicy pojawiają się krosty, ropnie albo kerion czyli nasilony stan zapalny powstający z ropnymi krostami na powierzchni lub bez.
Grzybica skóry głowy
Grzybica skóry głowy, najczęściej wywoływana jest przez gatunki grzybów z rodzaju Microsporum canis i Trichophyton spp. Najczęściej opisywanym objawem jest nasilony świąd i zmiany skórne na głowie
Grzybicę skóry głowy dzieli się bowiem na trzy rodzaje.
- grzybica strzygąca – jest to częsta choroba owłosionej skóry głowy. W zależności od lokalizacji zarodników, obserwujemy różne objawy- jeżeli są one zlokalizowane na zewnątrz włosów-łysienie będzie łagodne, jeśli występują jednak we wnętrzu włosa, będzie to skutkowało licznymi ogniskami zapalnymi i nasilonym procesem wypadania włosów.
- grzybica drobnozarodnikowa – zarodniki zlokalizowane są wewnątrz, jak i na zewnątrz włosa. Ogniska są obserwowane rzadziej niż w przypadku grzybicy strzygącej, a włosy ułamane są równo. Charakterystycznym objawem tej choroby skóry głowy jest pokrycie mieszków włosowych szarawym, łuszczącym się naskórkiem. Stan zapalny może objąć pozostałe części ciała takie jak barki i tułowie.
- grzybica woszczynowa – jest to jedna z rzadziej występujących chorób skóry głowy, w której zarodniki umiejscowione są na zewnątrz włosa. Na skórze można zauważyć tarczki woszczynowe i żółte strupy o niewielkiej średnicy, najczęściej ok. 1-2 cm. Włosy są mocno przesuszone. Ta choroba skóry głowy dotyka głównie dorosłych i nastolatków, natomiast pozostałe dwie pierwsze występują u dzieci i młodzieży.
Grzybica skóry głowy jest zjawiskiem mającym wiele przyczyn. Do najczęstszej z nich należy obniżenie odporności poprzez długotrwałe stosowanie antybiotyków i glikokortykosteroidów. Leczenie tej częstej choroby skóry głowy opiera się na stosowaniu leków przeciwgrzybiczych takich jak terbinafina, itrakonazol oraz leków miejscowych, np. zawierających amorolfiny, związki azolowe. Niezbędna w całym procesie kuracji jest odpowiednia higiena skóry głowy i stosowanie szamponu z ketokonazolem i regularne strzyżenie włosów na krótko. Walka z tą chorobą skóry głowy nie jest łatwa, dlatego zawsze opierajmy się na wiedzy specjalistów dermatologów.
Łysienia
Łysienia dzielimy na niebliznowaciejące: łysienie plackowate, androgenowe, telogenowe, anagenowe, oraz trichotillomanię. Do tej kategorii wchodzą także łysienia pierwotnie bliznowaciejące.
Pomimo tego, że klasyczne łysienie nie jest zaliczane do chorób skóry głowy, często jest z nimi powiązane. Zwykle włosy tracone są z innych przyczyn np. hormonalnych. Ma to miejsce w łysieniu androgenowym – najczęściej spotykanym, które dotyka mężczyzn w różnym wieku. Główną przyczyną jest wysoki poziom androgenów. Na początku choroby pojawiają się tzw. Zakola, następnie łysienie osiąga czubek głowy, finalnie zajmując całą jej powierzchnię.
Łysienie plackowate, które, jest schorzeniem autoimmunologicznym także nie należy do typowych chorób skóry głowy. Wypadanie włosów następuje nagle, w pierwszym etapie na głowie, następnie schorzenie dotyka całego ciała. Leczenie tego schorzenia skóry głowy rzadko kiedy jest skuteczne i opiera się na podawaniu leków immunosupresyjnych.
Podczas łysienia bliznowaciejącego obserwujemy zmiany skórne na głowie w postaci ogniskowej w okolicy ciemieniowej, gdzie skóra staje się ścieńczała i lśniąca. Ta choroba owłosionej skóry głowy prowadzi do uszkodzenia mieszków włosowych. W związku z nie do końca poznaną etiologią, leczenie tego schorzenia nie należy do najłatwiejszych i polega na aplikacji glikokortykosteroidów.
Do innych przyczyn łysienia należą także nieodpowiednia dieta, stres, niewłaściwa pielęgnacja i zbyt intensywna eksploatacja włosów poprzez farbowanie czy modelowanie.
Zaburzenia genetyczne
Należą do nich tzw.: włosy bambusowe, rozszczep węzłowaty włosa, włosy skręcone, obrączkowate, wełniaste, trichotiodystrofia, włosy paciorkowate
Charakterystyczne jest ścieńczenie łodygi włosa i podwyższone ryzyko złamania w zwężonych miejscach, a chora skóra głowy jest osłabiona. Występują u pacjentów leczonych chemioterapią oraz towarzyszą chorobą łysienia plackowatego i liszaja płaskiego mieszkowego.
Podsumowanie
Przedstawione powyżej choroby skóry głowy należą do najczęstszych opisanych schorzeń skóry głowy. Jeśli zauważymy u siebie lub swojego członka rodziny chociażby najdrobniejsze objawy mogące świadczyć o problemach ze skórą głowy, nie bagatelizujmy tych oznak i udajmy się do specjalisty. Właściwie wykształcony dermatolog, po ustaleniu diagnozy, pomoże nam dobrać odpowiednie środki mające na celu jak najskuteczniejsze zwalczenie problemu z owłosioną skórą głowy.