Łysienie – podstawowe informacje

Łysienie jest przyczyną coraz częściej występującego przerzedzania się włosów, zarówno u dojrzałych jak i młodych ludzi. W zależności od rodzaju łysienia z jakim mamy do czynienia, wiąże się ono z wypadaniem okresowym lub przewlekłym włosów. Utrata włosów jest domeną mężczyzn,  jednak często w związku z zaburzeniem uwalniania hormonów, można zaobserwować łysienie u kobiet. Gdzie udać się po pomoc? Jakie leczenie jest skuteczne w określonych rodzajach łysienia u ludzi? Odpowiedź znajduje się poniżej.

Cykl życia włosów i podstawowe informacje o ich wzroście

Każdy włos na ciele charakteryzuje się wzrostem cyklicznym, a jego wzrost jest zależny od hormonów płciowych- androgenów, przede wszystkim testosteronu. Podczas dojrzewania mieszki włosowe, obecne na większości powierzchni ciała przekształcają się w dojrzałe włosy. U kobiet poziom wzrostu wydzielania testosteronu maleje w okresie dojrzewania, dlatego na ich ciele występuje więcej mieszków włosowych niż dojrzałych włosów. Natomiast u mężczyzn testosteron utrzymuje się na wysokim poziomie i włosy występują w większej ilości.

Włosy mogą znajdować się w jednej z trzech faz wzrostu, a każdy z mieszków w ciągu całego życia przechodzi średnio 25-30 takich cykli.

Fazy wzrostu włosa:

• Anagen – trwa od 2 do 6 lat i jest to faza wzrostu włosa, komórki w tym czasie intensywnie się mnożą w wyniku czego obserwujemy wzrost naszych włosów nawet około centymetra miesięcznie. Włosy znajdujące się w tej fazie, stanowią około 80% wszystkich włosów.
• Katagen – trwa od 2 do 3 tygodni i jest to faza przejściowa. W tym czasie włosy przestają rosnąć w wyniku inaktywacji komórek mieszków włosowych. Włosy w tej fazie stanowią do około 1% włosów.
• Telogen – trwa od 2 do 3 miesięcy i jest to faza spoczynkowa. W tym okresie martwe włosy wypadają i zostają zastąpione przez nowe. Włosy w telogenie stanowią około 20% włosów.

Każdy człowiek, posiada na skórze głowy około 100-150 tysięcy włosów, których wzrost jest uwarunkowany genetycznie i podlega zmianą w wyniku występowania wahań hormonalnych, okresu i stylu życia. Udowodniono, że wraz z wiekiem, ilość włosów w fazie anagenu znacząco spada. Co ciekawe czas wzrostu włosów w okolicy skroniowej jest wolniejszy w porównaniu do innych części głowy. Może być to związane z występowaniem na przykład zakoli w młodym wieku.

Wypadanie włosów w ilości nieprzekraczającej mniej więcej stu dziennie jest procesem fizjologicznym. Jeżeli ta liczba ulega zwiększeniu na całej powierzchni głowy lub tylko w określonym jej obszarze, mamy do czynienia z łysieniem. Aczkolwiek, nie ma od razu powodu do paniki, ponieważ jeżeli szybko skorzystamy z porady specjalisty, który wdroży odpowiednią terapię to jest duża szansa na wyzdrowienie.

Przyczyny łysienia

Występowanie nadmiernego wypadania włosów może mieć różne przyczyny. Określenie powodu łysienia kobiet i mężczyzn jest podstawą leczenia. Najczęściej wymieniane czynniki, które prowadzą do utraty w dużym stopniu włosów to: choroby towarzyszące, nieprawidłowa dieta i styl życia, stosowanie niektórych leków oraz uwarunkowania genetyczne.

Choroby, którym może towarzyszyć występowanie łysienia to między innymi:

• Zaburzenia hormonalne (przede wszystkim związane z androgenami),
• Schorzenia skóry głowy,
• Choroby tarczycy,
• Anemia i wszelkiego rodzaju przesunięcia w morfologii komórek krwi.

Z kolei nieprawidłowa i źle zbilansowana dieta jest przyczyną niedożywienia, co skutkuje osłabieniem kondycji włosów. Niska podaż białka i pierwiastków przede wszystkim selenu i cynku, doprowadza do upośledzenia cyklu wzrostu włosów. Warto szczególnie zwrócić uwagę na to aby dostarczyć wystarczającą ilość żelaza wysokoprzyswajalnego w diecie, szczególnie kobiet, które są zagrożone występowanie jego niedoborów.

Istnieją również grupy leków, których przewlekłe przyjmowanie jest obarczone wysokim ryzykiem, na przykład łysienia na czubku głowy. Należą do nich: niektóre niesterydowe leki przeciwzapalne, retinoidy, leki odpowiedzialne za zmniejszanie poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi oraz farmaceutyki stosowane przy stanach depresyjnych.

Łysienie genetyczne jest w gruncie rzeczy oparte na działaniu w sposób niszczący na mieszki włosowe, pochodnej testosteronu. Podatność mieszków na działanie tej substancji jest uwarunkowane genetycznie. Wzmożona czułość prowadzi do zaniku w sposób stopniowy włosa i zahamowanie wzrostu nowych włosów.

Ostatnim czynnikiem, który może nie jest bezpośrednią przyczyną łysienia, ale może powodować nasilenie już występującego procesu chorobowego lub być przyczyną, znacznego pogorszenia kondycji włosów i skóry głowy. Mowa o nieprawidłowej pielęgnacji. Dotyczy to stosowania złych środków do mycia głowy, zbyt długie stosowanie gorącej temperatury oraz wystawianie włosów na szkodliwe warunki środowiska zewnętrznego na przykład wiatr, mroźne powietrze lub słońce bez stosowania żadnej ochrony.

Rodzaje łysienia

Mówiąc o łysieniu zwykle mamy na myśli schorzenie, które dotyczy mieszków występujących na głowie, ponieważ właśnie w tym miejscu najczęściej notowane są objawy. Obserwując osoby, które borykają się z problemem łysienia łatwo zaobserwować, że choroba ta dotyczy różnych obszarów skóry głowy. Przyczyną tej zależności jest istnienie kilku rodzajów łysienia, które posiadają określoną prewalencję do konkretnych obszarów ciała.

• Łysienie polekowe – jest związane z przyjmowaniem leków, które w sposób toksyczny oddziałują na macierz mieszków włosowych. Patomechanizm, który doprowadza do łysienia polega na tym, że substancje zawarte w lekach hamują podziały mitotyczne w macierzy mieszka. Ten rodzaj łysienia występuje po około 3 miesiącach stosowania leku i w znacznej większości przypadków jest odwracalny. Charakterystyczny obraz kliniczny to przerzedzenia włosów na całej powierzchni głowy lub łysienie na czubku głowy.
• Łysienie anangenowe – charakterystyczną cechą tego rodzaju łysienia jest nagła i rozległa utrata włosów na głowie. Najważniejsze jest ustalenie jaki czynnik wywołuje utratę włosów, ponieważ szybkie działanie i wyeliminowanie go jest gwarancją odrostu. Powodem łysienia anangenowego może być: promieniowanie jonizujące, chemioterapia, zatrucia toksynami i metalami ciężkimi.
• Łysienie telogenowe – patomechanizm opiera się na skróceniu fazy anagenu. W wyniku czego, ma miejsce przerzedzenie wszystkich włosów. Aby ustalić przyczynę takiego stanu, należy przeprowadzić wnikliwy wywiad z pacjentem i przeanalizować jakie sytuacje w jego życiu mogły wpłynąć na wystąpienie łysienia. Sytuacje, które powinny wzbudzać podejrzenia to między innymi wszystkie stresujące sytuacje dla organizmu. Należy do nich: poród, zmniejszona dzienna dawka pokarmowa, ciężkie zabiegi chirurgiczne, odstawienie antykoncepcji hormonalnej.
• Łysienie androgenetyczne – jest to najczęściej występujący rodzaj łysienia w społeczeństwie. Jego przebieg polega na tym, że cykl wzrostu włosów ulega całkowitej zmianie, co powoduje uwstecznianie włosów dojrzałych do mieszków. Łysienie androgenetyczne jest zależne od hormonów i dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn. Łysienie kobiet, może mieć charakter miejscowy lub występować na całej głowie, często też wskazuje się, że może ono występować mimo właściwego poziomu androgenów. U mężczyzn łysienie objawiać się może zakolami w młodym wieku, a później będzie dotykać stopniowo całej głowy. Ten typ łysienia jest nieodwracalny.
• Łysienie plackowate – polega na występowaniu zmian zapalnych w mieszkach włosowych. Przebieg tej choroby jest nieprzewidywalny, ponieważ mogą następować okresowe i częściowe miejsca odrostu włosów, aby później mogły powrotem wypaść. Przyczyna występowania łysienia plackowatego nie jest jasna, chociaż coraz częściej doszukuje się jej związku ze schorzeniem autoimmunologicznym. Choroba charakteryzuje się występowaniem okrągłych ognisk łysienia i ma kilka odmian w zależności od miejsca występowania: całkowite (dochodzi do całkowitego wyłysienia), uniwersalne (dotyka włosów na całym ciele), złośliwe (dotyczy również brwi i rzęs).
• Łysienie bliznowaciejące – powoduje trwałą i nieodwracalną utratę włosów. Mieszki są całkowicie uszkodzone, ponad to skóra doznaje urazów, jest obrzęknięta i pojawiają się na niej blizny. Leczenie w tym wypadku może polegać wyłącznie na próbie zahamowania postępu łysienia.

Łysienie po Covidzie

Jednym z długotrwałych objawów pocowidowych jest częściowa utrata włosów. Z badań statystycznych wynika, że nawet co piąta osoba zaobserwowała u siebie nadmierne wypadanie włosów po przechorowaniu COVID-19. Jednak nie wykazano bezpośredniego wpływu wirusa na wzrost włosów ani możliwości wywoływania stanu zapalnego mieszków włosowych.

Łysienie po covidzie zwykle wiąże się z nasileniem choroby, wzrostem gorączki i stresem związanym z chorobą. Ten rodzaj łysienia ma charakter telogenowy, czyli faza wzrostu włosa zostaje skrócona i jako dojrzałe przedwcześnie umierają.

Oczywiście ten typ łysienia jest odwracalny i po około pół roku objaw ten ustępuje i zaczynają rosnąć nowe włosy. To co powinny zrobić osoby u których wystąpiło łysienie po covidzie, to wzmacnianie odrastających włosów poprzez stosowanie suplementów i zdrową dietę. Można przyjmować witaminy z grupy B, C i E oraz makroelementy, takie jak: cynk, biotyna, miedź i selen. Dobre po przebytej chorobie, zarówno dla włosów, jak i całego organizmu będzie  zadbanie o odpowiednią ilość snu i odpoczynek w trakcie dnia.

Do kogo zwrócić się o pomoc?

Jeżeli włosy zaczynają wypadać w ilościach znacznie większych niż zazwyczaj, a zmiana metod pielęgnacji nie przynosi pożądanych efektów, to czas żeby udać się do lekarza pierwszego kontaktu. W naszym oddziale POZ, lekarz powinien w ramach swoich możliwości stwierdzić czy ma do czynienia z łysieniem i czy potrzebna jest dalsza konsultacja dermatologiczna.

Pierwszą rzeczą jaka zostanie nam zalecona to wykonanie podstawowych badań, czy w skutek niedoborów mogła wystąpić utrata włosów. Jeżeli wszystkie parametry będą prawidłowe to dermatolog może zlecić bardziej specjalistyczną diagnostykę i wykonać trichogram. Wtedy w zależności od określonej przyczyny łysienia, zostanie dobrana terapia. Leczenie zwykle polega na wdrożeniu postępowania farmakologicznego, stosowania preparatów miejscowych, na przykład w postaci szamponów i wcierek oraz suplementacji występujących w niedoborze elementów.